طب اورژانس یکی از تخصص های نسبتا جدید پزشکی است که حیطه فعالیت های آن در زمینه بیمارانی است که نیازمند اقدامات فوری فوریت‌های پزشکی بوده و باید هر چه سریعتر تحت درمان قرار گیرند.
تاریخچه طب اورژانس
طب آکادمیک اورژانس نخستین بار حدود چهل سال قبل در پاسخ به افزایش انتظارات مردمی برای دسترسی شبانه روزی به مراقبتهای پزشکی کیفی و تخصصی با تاسیس اولین دوره تربیت دستیار در این رشته در دانشگاه سینسیناتی اوهایو آمریکا پا به عرصه وجود نهاد
تاریخچه طب اورژانس در ایران
ارائه خدمات پزشکی در بیماران مراجعه کننده به اورژانس ها ، در نظام سلامت جامعه اهمیت خاصی دارد. علی رغم پیشرفت طب در سالیان اخیر و بالندگی رشته های تخصصی و فوق تخصصی، متاسفانه کیفیت خدمات اورژانس بهبود قابل توجهی نداشت. ایده ایجاد رشته طب اورژانس برخاسته از چنین مشکلاتی بوده است. برخلاف بسیاری از رشته ها که وسعت اطلاعات علمی و کشفیات جدید باعث بوجود آمدن آنها شد، طب اورژانس تنها در پاسخ به تقاضا ونیازهای بهداشتی جامعه شکل گرفت
ضرورت راه اندازی این رشته در ایران در سال ۱۳۷۵ مورد تصویب نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی کشور قرار گرفت. ابتدا در سال ۱۳۷۹ راه اندازی این رشته به عنوان یک برنامه راهبردی در سطح وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مطرح گردید و در پی آن دانشگاه علوم پزشکی ایران با دریافت مجوز رسمی از شورای گسترش دانشگاهها، رسالت تربیت اولین دوره تربیت دستیاران طب اورژانس را بر عهده گرفت. بالاخره در سال ۱۳۸۰ اولین گروه آموزشی طب اورژانس در دانشگاه علوم پزشکی ایران و در بیمارستان رسول اکرم با همت دکتر علی بیداری که میتوان از او بعنوان پدر طب اورژانس ایران نام برد شکل گرفت و تربیت دستیار تخصصی طب اورژانس برای اولین بار آغاز شد. فارغ التحصیلان در سال ۱۳۸۳ در دو دانشگاه علوم پزشکی تهران (مدیریت گروه دکترحسین اصل سلیمانی) و شهیدبهشتی(مدیریت گروه، دکتر کریمان) گروههای آموزشی طب اورژانس را تشکیل دادند و فارغ التحصیلان بعدی در دانشگاه‌های علوم پزشکی تبریز، اصفهان، مشهد، اهواز (مدیریت گروه دکتر آرش فروزان)، بندرعباس، کرمانشاه، گیلان، مازندران، کرمان، دانشگاه علوم پزشکی ارتش و بقیةالله جذب شدند تا مقدمات ایجاد بخش آکادمیک طب اورژانس را فراهم سازند. با افزایش تعداد متخصصان طب اورژانس نیاز به یک تشکل علمی و صنفی که نماینده حقوقی و علمی آنان باشد احساس شد و در نهایت در سال ۱۳۸۴ انجمن علمی طب اورژانس ایران پایه گذاری شد. از سال ۱۳۸۴ انجمن طب اورژانس تقریبا هر ساله کنگره ای را به منظور معرفی دستاودهای علمی و پژوهشی در تمام زمینه‌های مراقبتهای اورژانس پیش بیمارستانی، بیمارستانی و بلایا (Disaster) برگزار مینماید. نخستین کنگره در آذر ۸۴ با شرکت میهمانانی از خارج از کشور برگزار شد. کنگره دوم در خرداد ۸۶ و کنگره سوم در آذر ۸۷ برگزار گردید.انجمن طب اورژانس چهارمین کنگره خود را در دیماه سال ۱۳۸۸ برگزار نمود.
دامنه فعالیت
متخصصان اورژانس عمدتا در بخش اورژانس فعالیت میکنند و اطلاعات و مهارتهای زیادی در تمام اورژانسهای رشته‌های مختلف دارند . بطور مثال یک متخصص طب اورژانس میتواند مثل یک متخصص بیهوشی راه هوایی را اداره کند، مثل یک متخصص قلب سکته قلبی و انواع نامنظمی‌های آهنگ قلبی را درمان کند، مثل یک جراح لوله سینه‌ای، شالدون(لوله کوچک انعطاف پذیر که در داخل رگ بیماران دیالیز ی کار گذاشته می شود) و کاتتر(لولهٔ نرم وانعطاف پذیر) مرکزی تعبیه نماید، مثل یک ارتوپد شگستکی‌ها و دررفتگی هارا درمان کند(به شرطی که عمل جراحی نیاز نداشته باشد)، مثل یک متخصص گوش و حلق و بینی خونریزی‌های بینی را اداره نماید و مثل یک متخصص داخلی اورژانسهای این رشته را اداره نماید.
دیگر مهارتهایی که متخصصان طب اورژانس در طول دوره تحصیل خود کسب میکنند و معمولاً مختص این رشته تخصصی هستند عبارتند از : درمان بیماران دچار آسیب‌های چندگانه(مثل شکستگی استخوان‌ها + پارگی اعضاء داخلی بدن وشوک)، درمان بیماریهای محیطی (چون گرما زدگی، سوختگی، برق گرفتگی و ...)، برخورد با مسمومیتها، اداره بیمار نیازمند احیا قلبی ریوی و اداره بحران، درمان قربانیان حوادث هسته ای، میکروبی و شیمیایی و ....
همچنین متخصصان طب اورژانس مهارتهای ویژه‌ای در امور مدیریتی اورژانس دارند که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: مدیریت بخش اورژانس، طراحی فضای فیزیکی بخش اورژانس، مدیریت بحران در سطح بیمارستان و نیز در سطح جامعه، مدیریت و طراحی اورژانس پیش بیمارستانی و .....
متخصصان طب اورژانس علاوه بر نظارت بر شرایط بیمار طی حضور در اورژانس توانایی درمان موارد اورژانسی بیمار یا شناسایی علت یا علل اصلی مولد علائم بیمار را نیز دارد که این توانایی‌ها، هم رسیدگی به بیمار و هم شرایط بستری یا ترخیص بیمار را تسریع می‌کند. بسیاری از بیماران بستری در اورژانس با مراقبتهای اولیه بهبود می‌یابند و عده‌ای تنها نیازمند بررسی اولیه و پیگیری در سرویس تخصصی هستند و بیماری‌شان موردی نیست که لازم به بستری فوری باشد. حال با توجه به امکانات محدود اورژانسی نسبت به جمعیت موجود در کلانشهرها، رسیدگی به وضعیت اورژانس‌ها و تعدیل نیروی انسانی شاغل، استاندارد کردن وسایل، ارتباط اورژانس با دیگر بخش‌ها و تعیین تکلیف بیماران ویزیت شده این گروه تخصصی است. مسوولیت آموزش پرستاران اورژانس، پرسنل اورژانس پیش‌بیمارستانی(115) و بالا بردن آگاهی مردم در برخورد با سوانح و حوادث پزشکی و حتی بلایای طبیعی بر‌عهده گروه طب اورژانس است.
تریاژ
کلیه بیماران مراجعه كننده به اورژانس، ابتدا در اين قسمت توسط پرستار ترياژ، براساس حدت بيماري و اولويت در رسيدگی، به سطوح مختلف طبقه بندي شده(بر اساس سيتم ترياژ (ESI))و به قسمت های مربوطه هدايت يا تحويل داده مي شوند.
سند ارتقای خدمات اورژانس بیمارستانی
اجرای سند ارتقای خدمات اورژانس بیمارستانی از سال ۸۸ با همکاری ۲۲ دانشگاه علوم پزشکی آغاز شد و تعیین تکلیف بیمار کمتر از شش ساعت، خروج بیمار از اورژانس کمتر از ۱۲ ساعت، ترخیص با رضایت شخصی بیمار، تعداد احیای قلبی و تنفسی ، زمان رسیدگی به بیمار و استقرار متخصصان مقیم در اورژانس، از جمله شاخص های ارتقای عملکرد بیمارستان های کشور است که به آنها ابلاغ شده است
