کمردرد (به انگلیسی: Low Back Pain) مشکل و شکایت شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی با آن روبرو می‌شوند. آمار نشان می‌دهد که ۸۰٪ از افراد در دوران زندگی خود حداقل یک مرتبه به علت کمردرد به پزشک مراجعه کرده‌اند. اگرچه علت کمردرد در بسیاری از بیماران ازطریق شکایت بیمار، آزمونهای بالینی و آزمایشگاهی و همچنین بخش تصویر برداری پزشکی قابل شناسایی است، ولی به دلیل شایع بودن دردهای ناحیه کمر و عوامل مختلفی که در ایجاد آن نقش دارند، تشخیص علت اصلی به وجود آورنده کمردرد مشکل است.
در ستون فقرات، درصورت ضایعه و درگیرشدن عناصر حساس به درد همانند ماهیچه‌ها و تاندون آنها، رباط‌ها، فاسیا، مفاصل بین مهره‌ای پشتی (مفاصل فاست یا آپوفیزیال)، اعصاب نخاعی و ریشه‌های آنها، عروق خونی و طناب نخاعی به هر دلیلی، احتمال ایجاد درد وجود دارد که ممکن است در همان ناحیه و یا نقاط دورتری به شکل دردهای تیرکشنده احساس گردند.
علل دردهای کمری
عوامل مختلفی در ایجاد درد کمر نقش دارند و تقسیم بندی‌های گوناگونی ازنظر مولفان در این ارتباط وجود دارد. صرف نظر از عواملی چون چاقی و نوع شغل، مهمترین علل کمردرد عبارتنداز:
درد مکانیکی کمر
درد کمر با منشاء درون وندی
درد کمر التهابی
درد به دلیل عفونت
درد ناشی از تومورها(Tumors)
درد کمر با منشاء عروقی
درد کمر با مبدا روانی
از میان علت‌های فوق، دردهای مکانیکی شایعترین علت کمردرد هستند.
معاینه
پزشک با توجه به شرح حال و تاریخچه بیمار، معاینات مختلفی را روی ساختار ستون فقرات و نواحی مرتبط، جهت دستیابی به علت احتمالی درد کمر، شدت و محل آن انجام می‌دهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مشاهده ساختمان ستون فقرات به ویژه ناحیه کمری خاجی (Lumbosacral)
لمس قسمت‌هایی که احتمال ایجاد درد در آن نواحی وجود دارد. لمس ناحیه دردناک به آگاهی از شدت و نوع درد بیمار کمک می‌کند.
بررسی دامنه حرکتی (ROM) ستون فقرات در جهات مختلف
معاینه ماهیچه‌هایی که احتمال اسپاسم در آنها وجود دارد (به خصوص عضلات ایلیوپسواس و همسترینگ)
بررسی طول اندام‌های تحتانی
ارزیابی استخوان‌های لگن خاصره (هیپ و خاجی) جهت بالانس بودن و وجود هرگونه چرخش
آزمون قدرت ماهیچه‌ها به ویژه ماهیچه‌های مچ پا و انگشتان پا جهت ارزیابی ریشه‌های عصبی کمری-خاجی
معاینات حسی نواحی اندام‌های تحتانی
انجام آزمونهای رایج همانند آزمون بلندکردن مستقیم ساق پا (لازک)(SLR Test) و تست پاتریک یا فابر (Faber or Patrick Test)
ارزیابی رفلکس‌های مختلف تاندونی همانند رفلکس جهش زانو و رفلکس‌های پوستی رفلکس سطحی شکمی
تشخیص
علاوه بر معاینه فیزیکی جهت تشخیص علت کمردرد توسط پزشک معالج، احتمال دارد با توجه به شرایط بیمار اقدامات تشخیصی خاصی نیز درخواست گردد که عبارتنداز:
رادیوگرافی
ام آر آی
سی تی اسکن
اسکن استخوانی
میلوگرافی
آزمایش خون
درمان
به طورکلی، درمان شامل موارد زیر است:
درمان دارویی طبق نظر متخصص مربوطه با توجه به علت کمردرد
درمان فیزیوتراپی که بیشتر در ارتباط با دردهای مکانیکی کاربرد دارد
کنترل فعالیت‌های روزمره جهت کاهش درد و پیشگیری از بروز دردهای کمری
تصحیح حالت نشستن جهت جلوگیری از کمر درد و قوز پشتی ،
استفاده از حمایت کننده ها یا ساپورترهای کمری در هنگام نشستن
درمان جراحی که در آسیب‌های شدید و موارد خاص مطرح می‌گردد. زمانی که درد بیمار خیلی زیاد باشد و بیمار به درمان‌های فوق پاسخ ندهد ممکن است نیاز به عمل جراحی ضروری باشد.
اصول پیشگیری
پیشگیری از دردهای کمر یک عامل مهم جهت بهبود مناسبات اقتصادی، مشارکت فعال افراد در جامعه و کاهش هزینه‌های درمانی است. بسیاری از عوامل مهم پیشگیری از کمردرد عبارتنداز:
پرهیز از یک وضعیت ثابت، به ویژه نشستن طولانی مدت روی صندلی
اجتناب از حرکات سریع و چرخشی در ستون فقرات
اگر مجبور به کار در حالت ایستاده هستیم، باید به گونه‌ای شرایط را مهیا کنیم که مجبور به خم کردن تنه نباشیم.
پرهیزاز بلندکردن اجسام سنگین، به خصوص در حالت ایستاده با زانوهای صاف
استانداردسازی محیط‌های کار و خانه ازنظر ارتفاع مناسب اجسام در دسترس
کاهش وزن درصورت چاقی
تقویت ماهیچه‌های ستون فقرات براساس اصول صحیح. امروزه علم فیزیوتراپی می‌تواند یک روش مناسب و مفید را در این زمینه ارائه کند.
پرهیزاز رانندگی طولانی مدت و در نظر گرفتن توقف‌هایی در مسیر
پرهیزاز تشک‌های نرم حجیم و استفاده از بالش‌های مناسب زیر سر.
داشتن اعتماد به نفس و روحیه‌ای شاد به جای اضطراب و تشویش. افراد مضطرب معمولاً کنترل مناسبی بر وضعیت بدنی خود در فعالیت‌های روزمره ندارند، بنابراین مستعد آسیب بیشتری هستند.
