کاپسیسین یا کاپسیسین (به انگلیسی Capsaicin) ماده‌ای شیمیایی از گروه کپسیکوم می‌باشد. این ماده در فلفهای تند (سبز و قرمز) یافت می‌شود.
علت اصلی تند بودن فلفل‌ها همین ماده است. با اینکه فلفل طبیعت گرمی دارد، اما خوردن آن باعث خنکی و کاهش دما در بدن می‌شود. به همین دلیل مردم مناطق حاره و گرم، بیشتر فلفل مصرف می کنند.
خواص این ماده
این ماده خاصیت آنتی اکسیدانی دارد که سلول‌های بدن را از آسیب مولکول‌های رادیکال آزاد محافظت می‌کند و از خاصیت ضد باکتریایی نیز برخوردار است. این ماده سیستم قلبی عروقی را تحریک و سیستم هاضمه را تقویت کرده و درد روی پوست یا مفاصل بدن را تسکین می‌بخشید و برای مثانه به عنوان داروی ضد احتقان و ضد باکتری موثر است. کاپسیسین نه تنها درد آرتروز و آرتریت روماتوئید را تسکین می‌دهد بلکه هنگام استفاده به شکل موضعی، میزان ورم ناشی از این بیماری‌ها را کاهش می‌دهد. فلفل با تحریک ترشح آنزیم‌های گوارشی در معده و نابودی باکتریهایی که می‌توانند عامل عفونت باشند، قدرت هضم را تقویت می‌کند. خاصیت ضد باکتری فلفل از بروز اسهال ناشی از عفونت جلوگیری می‌کند و این ماده غذایی یکی از منابع سرشار ویتامین ث و کاروتن‌ها است.
خواص دارویی
کاهش زخم معده
تحقیقات نشان داده‌است که کاپسی سین موجود در فلفل، باعث کاهش بروز زخم معده می‌شود. کاپسی سین، موجب افزایش جریان خون در قسمت مخاطی معده و تولید موکوس به وسیلهٔ دیوارهٔ معده می‌شود، بنابراین بافت معده در برابر ترشح اسید معده مصون باقی می‌ماند.
مطالعات نشان داده است، که خوردن ۲۰ گرم فلفل، حدود ۳۰ دقیقه قبل از خوردن یک عدد آسپیرین، از اثرات تخریبی این دارو بر بافت معده و دوازدهه، در اثر مصرف طولانی مدت مواد شیمیایی آن جلوگیری می‌کند.
کاهش ناراحتی معده در افراد الکلی
افرادی که در طولانی مدت الکل مصرف می‌کرده‌اند، اگر عادت به خوردن فلفل نیز داشته‌اند، بافت معده‌شان کمترین آسیب را دیده‌است. در حالی که بسیاری از مردم به غلط تصور می‌کنند، فلفل می‌تواند ناراحتی‌های معده را تشدید کند.
ضد سرطان
فلفل داروی ضد سرطان است. از فلفل می‌توان در درمان سرطان و حتی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری استفاده کرد. تحقیقات نشان داده‌اند کاپسی سین موجود در فلفل، به عنوان یک ترکیب ضد سمی عمل کرده و مانع از فعالیت ترکیبات سرطان‌زا در بدن می‌شود و از تشکیل تومورهای بدخیم در بدن جلوگیری می‌کنند.
آنتی اکسیدان
این سبزی سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدانی مثل ویتامین C و کاروتن است، طوری که در ۱۰۰ گرم فلفل دلمه‌ای قرمز یا سبز و فلفل معمولی خام به ترتیب ۱۴۰، ۱۲۰ و ۱۲۰ میلی گرم ویتامین C و ۳۸۴۰، ۲۶۵ و ۱۷۵ میکروگرم بتاکاروتن وجود دارد.
اثر فلفل در سرماخوردگی
در فلفل تند مقادیر فراوان ویتامین C وجود دارد که باعث شده این سبزی برای درمان سرماخوردگی مفید باشد. مصرف مرتب این سبزی در برنامهٔ غذایی، هم شدت و هم طول دوران سرماخوردگی را کاهش می‌دهد. (در یک کیلو فلفل، ۳ برابر پرتقال با همان وزن ویتامین ث وجود دارد). این سبزی دارای خواص ضدعفونی کنندگی نیز هست. کاپسی سین موجود در فلفل، به خصوص در فلفل معمولی، ترکیبی شیمیایی دارد که موجب تحریک سیستم ایمنی شده و به این سیستم در حمله به عوامل عفونی کمک می‌کند. این ترکیبات موجب تحریک معده برای ترشح اسید می‌شود. بنابراین افرادی که در برنامهٔ غذایی شان به طور مرتب از این سبزی استفاده می‌کنند، کمتر به بیماری‌های عفونی مبتلا می‌شوند. در بعضی موارد استفاده از این سبزی بر روی پوست می‌تواند سبب آلرژی و حساسیتهایی شود از این رو به افراد توصیه می‌شود که در مصرف فلفل، بر روی پوست دقت بیشتری اعمال کنند.
کاهش چربی
دانشمندان انگلیسی و آمریکایی متوجه شدند، که ماده موجود در فلفل (کاپسیسین) موجب می‌شود، چربی‌های زیر پوست شکم کاهش یابد.
علت تندی فلفل
هنگامی که این ماده با مخاط دهان آغشته می‌شود مغز به طور اشتباه فکر می‌کند که آن قسمت داغ شده است. (مزه‌ای به نام تندی در دهان وجود ندارد). و آن قسمت را داغ (HOT) احساس می‌کند. که بسته به نوع فلفل، درصد این ماده فرق می‌کند.
روش ازبین بردن تندی
بسیاری بر این باورند که آب سرد باعث ازبین بردن تندی دهان، حاصل از فلفل می‌شود، ولی ممکن است آن را تشدید کند. بهترین راه برای از بین بردن تندی دهان خوردن شیر سرد است. البته می توان برای این منظور از ماست خنک نیز استفاده کرد.
کاپسی سین در انواع فلفل
این ماده در انواع فلفل با نسبتهای مختلف وجود دارد.
فلفل دلمه‌ای:تقریباً این ماده در آن وجود ندارد.
فلفل سبز تند: با درصدهای مختلف وجود دارد.
فلفل قرمز:نسبت به فلفل سبزتند به مقدار زیاد وجوددارد.
فلفل قرمز هندی (فلفل هابانرو): بیشترین درصد کاپسی سین را داراست.
باور غلط
متأسفانه در باور بعضی عوام، فلفل تند را مضر برای قلب، باعث بالابردن فشار خون و غیره می دانند که این موارد به هیچ عنوان ثابت نشده است.
