اکسی بوتینین کلراید (به انگلیسی: Oxybutynin Chloride)
نامهای تجارتی : Ditropan - Exybutin
رده درمانی: آنتی اسپاسمودیک مجاری ادراری
رده فارماکولوژیک: نسل سوم آمین سنتتیک
اشکال دارویی: قرص ۵ میلی گرمی
مکانیسم اثر
مکانیسم اثر آنتی اسپاسمودیک اکسی بوتینین از طریق افزایش ظرفیت مثانه و کاهش فرکانس انقباضات عضله دترسور اعمال می‌شود. این دارو، دارای اثرات آنتی موسکارینیک بر روی عضلهٔ صاف می‌باشد.
نکته از کتاب کاتزونگ: بلوکرهای کولینورسپتورها یا آنتاگونیستهای گیرنده‌های کولینرژیک یا داروهای آنتی کولینرژیک، بر پایهٔ طیف عملکردشان (مسدود کردن گیرنده‌های نیکوتینی یا موسکارینی) به دو زیر گروه آنتاگونیستهای موسکارینی و آنتاگونیستهای نیکوتینی تقسیم می‌شوند که اکسی بوتینین جزو گروه آنتاگونیستهای موسکارینی است.
موارد مصرف
تنها مورد مصرف این دارو، بعنوان آنتی اسپاسمودیک در مثانه نوروژنیک می‌باشد.
نکته از کتاب کاتزونگ: گلیکوپیرولات، مت اسکوپولامین و اکسی بوتینین، آنتاگونیستهای موسکارینی هستند که در درمان فوریت ادرار (Urgency) در سیستیت خفیف و به منظور کاهش اسپاسمهای مثانه به دنبال جراحیهای اورولوژیک استفاده می‌شوند. البته گلیکوپیرلوت و مت اسکوپولامین اثرات کمتری بر روی CNS دارند.
طریقه مصرف
دربالغین: ۵ میلی گرم از راه خوراکی ، ۲ تا ۳ بار در روز تجویز می‌شود. حداکثر دوزاژ دارو ۵ میلی گرم چهار بار در روز است.
در کودکان بزرگتر از ۵ سال : ۵ میلی گرم از راه خوراکی دو بار در روز تجویز می‌شود.حداکثر دوزاژ دارو ۵ میلی گرم، سه بار در روز است .
موارد منع مصرف
انسداد ناقص یا کامل دستگاه گوارش
گلوکوم
سرطان پروستات
میاستنی گراو
ایلئوس آدینامیک
مگاکولون
کولیت اولسراتیو (کولیت اولسروز)
بیماران مسن و ناتوان مبتلا به آتونی روده
اوروپاتی انسدادی
توجه : از اکسی بوتینین کلرید در افراد مسن، مبتلایان به نوروپاتی اتونوم، بیماری کلیه و کبد و در ریفلاکس ازوفاژیتیس، باید با احتیاط استفاده کرد.
تداخلات دارویی
اثرات آنتی کولینرژیک این دارو، به دنبال مصرف سایر داروهای آنتی کولینرژیک، نظیر داروهای ضد افسردگی، فنوتیازینها و هالوپریدول تشدید می‌گردد.
اثرات تضعیف کنندگی این دارو بر روی دستگاه عصبی مرکزی به دنبال مصرف سایر داروهای تضعیف کننده سیستم اعصاب مرکزی نظیر : آنتی هیستامینها، نارکوتیکها و داروهای آرامبخش و خواب آور تشدید می‌گردد.
عوارض جانبی
در دستگاه اعصاب مرکزی: سرگیجه، بی خوابی، خواب آلودگی، برافروختگی
در دستگاه قلب و عروق: طپش قلب، تاکی کاردی
در دستگاه تناسلی ادراری: ایمپوتانس (ناتوانی جنسی)، احتباس ادراری، اشکال در ادرار کردن
در پوست: کهیر، راش، واکنش‌های شدید آلرژیک در بیماران حساس به آنتی کولینرژیکها.
در دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، یبوست
در سایر دستگاهها: کاهش تعریق، تب، مهار ترشح شیر
توجه مهم: در صورت ایجاد واکنش افزایش حساسیت و یا علایم دیسترس تنفسی یا اشکالات عروقی و یا بروز تحریک در سیستم اعصاب مرکزی، باید مصرف اکسی بوتینین را فورا قطع نمود.
