اگر من چندقلو حامله باشم، آيا بايد حتما سزارين كنم؟
الزاما خير. اينكه آيا شما مي توانيد براي فرزندان خود از زايمان طبيعي استفاده كنيد يا خير، تا حد زيادي به نحوه قرار گرفتن آنها در رحم شما بستگي دارد.
اكثر متخصصان، تا زماني كه شرايط زير برقرار باشد، استفاده از زايمانِ طبيعي را توصيه مي كنند:
سر بچه ها به سمت پايين قرار گرفته باشد (در حدود 40% از دوقلوها، اين حالت رُخ مي دهد).
نه شما و نه نوزادها، هيچ كدام با مشكلي مواجه نباشيد كه استفاده از سزارين را ضروري كند.
هنگام زايمان، سن بارداري شما حداقل 33 هفته باشد.
دوقلوهاي شما، هر كدام يك و نيم كيلوگرم يا بيشتر وزن داشته و هر دو با سرعت مشابهي رشد كرده باشند.
از سوي ديگر، اگر سر اولين كودك از دوقلوها (يعني كودكي كه در مسير زايمان، پايين تر قرار دارد) به سمت پايين نباشد، يا اگر دوقلوها از يك كيسه آمنيوتيك مشترك استفاده مي كنند، يا اگر شما بيش از 2 جنين داريد، مي توانيد براي يك عمل سزارين برنامه ريزي شده، آماده شويد.
در صورتي كه سر اولين كودك از دوقلوها به سمت پايين باشد، اما سر كودكِ دوم به سمت پايين نباشد، توافق كلي در مورد روش مناسب وجود ندارد. برخي از متخصصان بر اين باورند كه امتحان كردن روش زايمان طبيعي مي تواند يك انتخاب منطقي باشد؛ در حالي كه برخي ديگر از متخصصان اظهار مي كنند كه جراحي سزارين برنامه ريزي شده در اين حالت، بهترين روش ممكن است.
نهايتا، شما بايد بدانيد كه حتي اگر نوزاد اول را با موفقيت و به صورت طبيعي به دنيا بياوريد، باز هم احتمال آن وجود دارد كه براي زايمان نوزاد دوم به جراحيِ سزارين نياز پيدا كنيد. اين اتفاق در 10% از موارد مي افتد و حتي هنگامي كه سر نوزاد اول به طرف پايين قرار دارد، احتمال بروز اين اتفاق بيشتر است. در واقع، در يك مطالعه مشخص شد كه در بارداري دوقلوها كه سر كودك اول به سمت پايين قرار داشت ولي سر كودك دوم به طرف پايين نبود، تقريبا در 1 مورد از هر 4 مورد (يعني 25% موارد) براي زايمان كودك دوم نياز به سزارين بود.
با فرض اينكه من بتوانم زايمان طبيعي را امتحان كنم، زايمان من چقدر با حاملگي معمولي (يك قلوها) متفاوت خواهد بود؟
براي شما (در مقايسه با زناني كه تنها يك كودك را حمل مي كنند)، احتمال بروز عوارض مختلف در هنگام زايمان و تولد نوزادان بيشتر است؛ بنابراين بايد حتما به گونه اي برنامه ريزي كنيد كه زايمان شما در بيمارستان صورت گيرد.
عوارض احتمالي عبارتند از بيرون زدگي بند ناف در هنگام پاره شدن كيسه آب، جداشدگي جفت (خصوصا بعد از تولد اولين نوزاد از دوقلوها)، و خونريزي پس از زايمان هم در سزارين و هم در زايمان طبيعي. به همين دليل، رعايت برخي احتياطها و پيشگيريها، ضروري است.
اولا، شما بايد پزشك متخصص زنان و زايماني را انتخاب كنيد كه در زايمان دوقلوها، مهارت داشته باشد. اين دكتر بايد در بيمارستاني كار كند كه كادر پزشكي مناسب فورا هنگام زايمان شما حضور يابند. همچنين در محل پرستاري از كودكان در بيمارستان، بايد امكانات نگهداري از كودكان نارس فراهم باشد، زيرا برخي از دوقلوها كمي زود به دنيا مي آيند.
در بدو ورود به بيمارستان، سونوگرافي انجام مي شود تا وضعيت نوزادان را در رحم شما مشخص كند. همچنين براي شما آنژيوكت (سوزن مخصوصي براي تزريق مايعات و داروها به داخل وريد) نصب مي كنند و در طول زايمان هر يك از بچه ها نيز ارزيابي سلامت جنين بطور پيوسته انجام مي گيرد.
در صورتي كه بخواهيد از داروهاي ضد درد براي زايمان خود استفاده كنيد، استفاده از بيهوشي موضعي اپيدورال (Epidural) مي تواند بهترين انتخاب باشد. همچنين بيهوشي موضعي اپيدورال مي تواند در ادامه زايمان نيز به عنوان مسكن كمكي (در صورتي كه پزشك پس از زايمان نوزاد اول بخواهد دست خود را درون رحم شما ببرد تا وضعيت قرار گرفتن نوزاد دوم را تغيير دهد؛ يا اينكه براي نوزاد دوم، به جراحي سزارين فوري نياز داشته باشيد)، مورد استفاده قرار گيرد.
وقتي زمان زايمان فرا مي رسد، زايمان شما بايد در يك اتاق مجهز به تجهيزات جراحي (و نه در يك اتاق زايمان معمولي) انجام گيرد. تيم پزشكي شما ممكن است شامل يك يا دو متخصص زنان، يك ماما (در صورتي كه در طول دوران حاملگي، تحت نظر ماما بوده ايد)، يك متخصص بيهوشي (در مواردي كه شما بايد تحت جراحي سزارين قرار بگيريد، حداقل دو پرستار (به همراه پرستارهاي كمكي در حالت آماده باش)، و دو متخصص اطفال (براي هر يك از نوزادان، يك متخصص اطفال)، و در صورت امكان همسر يا كمك زايمان شما باشد.
پس از اينكه اولين نوزاد به دنيا آمد، پزشك شما، وضعيت قرار گرفتن و همچنين اندازه كودك دوم را از روي شكم يا از داخل رحم (و يا با استفاده از سونوگرافي) ارزيابي مي كند.
آنچه پس از اين رخ مي دهد، به وضعيت نوزاد دوم بستگي دارد. در صورتي كه سر نوزاد دوم در نزديكي دهانه رحم قرار داشته و به اندازه كافي در مجراي واژن پايين آمده باشد، پزشك شما، كيسه آمنيوتيك را پاره كرده و ضربان قلب نوزاد را تحت نظر مي گيرد.
انقباضات زايمان معمولا اندكي پس از زايمان نوزاد اول، شروع مي شوند (در صورتي كه اين اتفاق رخ ندهد، ممكن است دارويي به شما تزريق شود كه موجب انقباض عضلات رحم و در نتيجه القاي زايمان مي شود) و شما نوزاد دوم را به همان مقداري كه نوزاد اول را به سمت بيرون رانده بوديد، هل خواهيد داد؛ هرچند اين بار ممكن است براي اين كار، به تلاش كمتري از سوي شما نياز باشد.
نوزاد دوم ممكن است تنها چند دقيقه پس از نوزاد اول به دنيا بيايد، يا اينكه فاصله بين آنها ممكن است تا نيم ساعت يا بيشتر نيز طول بكشد. در صورتي كه ضربان قلب كودك در حالت طبيعي باقي نماند يا عوارض ديگري در طول اين مدت رخ دهند، زايمان نوزاد دوم بدون معطلي به صورت سزارين انجام خواهد گرفت.
اگر سر كودك دوم به سمت پايين نباشد، اما كپلهاي او تا محوط لگني شما پايين آمده باشند، به اين حالت "بريچ" گفته مي شود و پزشك شما ممكن است براي تولد او جراحي سزارين را انجام دهد.
در صورتي كه نه سر و نه كپلهاي نوزاد در نزديكي دهانه رحم شما قرار نداشته باشند (كه حتي اگر قبل از زايمان نوزاد اول، سر نوزاد دوم به سمت پايين قرار داشته باشد، ممكن است پس از تولد اولي، وضعيت نوزاد دوم در درون رحم تغيير كرده و به اين حالت در بيايد)، پزشك شما ممكن است تكنيك "تغيير دادنِ وضعيتِ قرار گرفتنِ نوزاد در داخلِ رحم" يا internal podalic version را مورد استفاده قرار دهد. اين روش، شامل وارد كردن دست در داخل رحم، گرفتن پاي نوزاد و ابتدا در آوردن پاهاي كودك از داخل شكم مي شود و نياز به تبحر زيادي دارد و البته هميشه موفقيت آميز نيست و ممكن است با خطراتي همراه باشد. در برخي موارد، استفاده از روش سزارين براي به دنيا آوردن كودك دوم، ضروري خواهد بود.
عمل سزارين چگونه خواهد بود؟
در صورتي كه شما برايِ زايمانِ دوقلو يا چندقلوها از سزارين استفاده كنيد، عمل شما تا حدودي مشابه با ساير عملهاي سزارين خواهد بود، اما چند تفاوت نيز خواهد داشت. يكي از تفاوتها اين است كه پرسنل پزشكي بيشتري در اتاق زايمان شما حضور خواهند داشت. به طور معمول، دو متخصص زنان و زايمان، يك متخصص بيهوشي و دو پرستار در اتاق خواهند بود تا در طول عمل مراقب شما باشند، اما ممكن است براي هر يك از كودكان، يك متخصص اطفال و يك پرستار نيز به صورت اختصاصي در اتاق زايمان حاضر شوند. (به عنوان مثال اگر شما سه قلو حامله باشيد، ممكن است تا 11 نفر در اتاق عمل حضور يابند).
همچنين براي هر يك از نوزادها، يك محفظه يا دستگاه گرم كننده نوزاد در اتاق عمل موجود بوده و تجهيزات احيا نيز مهيا مي شوند. بسته به اندازه و محل قرار گرفتن نوزادها، ممكن است شما به برش بزرگتري در سزارين نياز داشته باشد.
دوران بهبود و نقاهت من پس از زايمان، چگونه خواهد بود؟
اين مورد به اين بستگي دارد كه شما از زايمان طبيعي يا سزارين استفاده كرده باشيد؛ همچنين به وجود يا عدم وجود عوارض ديگر (مانند خونريزي پس از زايمان) نيز بستگي دارد. در صورتي كه همه چيز به خوبي پيش برود، شما مي توانيد حداكثر ظرف دو روز پس از زايمان طبيعي و ظرف چهار روز پس از سزارين، از بيمارستان مرخص شويد.
همه خانمهايي كه به تازگي كودكي را به دنيا مي آورند، تا حد زيادي از كمكهاي آشنايان يا دوستان براي نگهداري از نوزاد خود بهره مي برند؛ اما اگر شما بايد از نوزادان دوقلو يا چندقلو نگهداري كنيد، زحمت بيشتري را متحمل خواهيد شد. پس سعي كنيد تا جايي كه مي توانيد از افراد ديگري كه مي توانند در منزل به شما كمك كنند، بهره بگيريد.
برخي از نوزادان را نمي توان به سرعت به منزل منتقل كرد. از آنجا كه احتمال بروز عوارض در چندقلوها بيشتر است، خصوصا در مواردي كه نوزادها زودتر از موعد طبيعي يا با اندازه يا وزن كمتر از مقدار نرمال به دنيا مي آيند، احتمال بستري شدن آنها در بخش "مراقبتهاي ويژه نوزادان" يا NICU وجود دارد. اين كار براي تقريبا يك چهارم از دوقلوها، سه چهارم از سه قلوها و تقريبا همه چند قلوها با تعداد بيشتر از سه نوزاد، ضروري خواهد بود.
حالا كه چند قلو حامله هستم آيا بايد بيشتر غذا بخورم؟ يا آيا برنامه غذايي من بايد متفاوت از ساير خانمهاي باردار باشد؟
بله. مسلما شما در مقايسه با خانمي كه تنها يك جنين در شكم دارد، به كالري و مواد مغذي بيشتري نياز داريد.
يك قانون كلي مي تواند اين باشد كه به ازاي هر كودكي كه در شكم داريد، 300 كالري در روز به مصرف غذايي خود اضافه كنيد. پس اگر دوقلو حامله هستيد، بايد 600 كالري به برنامه غذايي معمولي خود اضافه كنيد، كه در نتيجه ميزان كل كالري مصرفي شما در روز ممكن است به 2800 كالري برسد. در صورتي كه سه قلو حامله هستيد، بايد روزانه 900 كالري اضافه مصرف كنيد، كه در نتيجه ميزان كالري مصرفي روزانه شما به 3100 كالري در روز خواهد رسيد.
اگر شما دوقلو، سه قلو يا بيشتر حامله هستيد، بايد به گونه اي برنامه ريزي كنيد كه 5 وعده در روز (3 وعده غذايي روزانه بعلاوه دو ميان وعده نسبتا كامل از خوراكي هاي متنوع) غذا مصرف كنيد، حتي اگر احساس گرسنگي نمي كنيد.
البته مواد مختلفي مي توانند كالري بدن شما را تامين كنند. مي توانيد با كنترل مصرف شكر (كم مصرف كردن) و مصرف غذاهاي متنوعي كه همه مواد مورد نياز بدن شما را تامين كنند (پروتئين، كربوهيدرات و البته مقدار كمي چربي)، ميزان كالري مصرفي خود را كنترل كنيد. به ياد داشته باشيد كه دوران حاملگي، زمان مناسبي براي گرفتن رژيم لاغري نيست.
پنير، شير، گوشت، تخم مرغ، حبوبات و روغن، همگي مي توانند رشد كودك شما را تقويت كنند. مقادير زيادي ميوه و سبزيجات را نيز در رژيم غذايي خود قرار دهيد و از حبوبات نيز استفاده كنيد.
چقدر بايد وزن اضافه كنم؟
در دوران بارداري، نظارت بر وزن، بيشتر از نظارت بر ميزان كالري مصرفي اهميت دارد. شما بايد وزن قابل توجهي اضافه كنيد تا كودكان در حال رشد خود را سلامت نگه داشته و مواد غذايي كافي به آنها برسانيد.
خصوصا افزايش وزن در ابتداي دوران حاملگي (زماني كه نوزادان شما به سرعت رشد كرده و شكم شما هنوز جاي خالي نسبتا زيادي براي پر شدن دارد) اهميت دارد.
به عنوان يك راهنمايي كلي، خانمي كه دوقلو آبستن است بايد بين 15 تا 20 كيلو وزن اضافه كند. خانمهايي كه سه قلو حامله هستند، بايد بين 22 تا 27 كيلو وزن اضافه كنند. پزشك مي تواند به شما كمك كند تا ميزان مناسب افزايش وزن در طول دوران بارداري را مشخص كنيد.
اگر قبل از حاملگي، كمبود وزن داشته ايد، بايد به سرعت مقدار بيشتري وزن اضافه كنيد تا كمبود وزن قبلي خود را نيز جبران كرده باشيد. در صورتي كه پيش از بارداري اضافه وزن داشته ايد، مي توانيد چند كيلو از مقداري كه جمعا در اين دوران بايد وزن اضافه كنيد، بكاهيد.
آيا بايد از نوع خاصي از ويتامينها و مكمل هاي تغذيه در دوران بارداري استفاده كنم؟
استفاده از املاح و ويتامينهاي كمكي دوران حاملگي لازم و مهم است، اما شما به نوع خاصي از اين ويتامينها (مثلا ويتامينهاي مخصوص دوقلوها يا سه قلوها) نياز نداريد. مكملهاي استاندارد مخصوص دوران حاملگي براي شما نيز كفايت مي كند. مي توانيد روي جعبه يا بروشور اين قرصها را بخوانيد تا از ميزان مواد موجود در آنها اطمينان يابيد.
استفاده از مكمل غذايي، بهترين راهي است كه مي تواند تضمين كند بدن شما مقدار كافي از مواد غذايي لازم و حياتي مانند اسيد فوليك، آهن و كلسيم را دريافت مي كند. پزشك شما مي تواند مارك خاص يا مقدار مناسب مصرف اين مكملها را به شما توصيه كند.
در خانمهايي كه بيشتر از يك نوزاد در شكم دارند، خطر ابتلا به "كم خوني فقر آهن" در دوران حاملگي بيشتر است. پزشك ممكن است سطح آهن را در خون شما اندازه گيري كند تا اطمينان يابد كه شما به ميزان كافي آهن دريافت مي كنيد. در غير اينصورت، پزشك ممكن است به شما توصيه كند كه از مكمل آهن اضافي استفاده نماييد.
مقادير زياد آهن ممكن است به بروز يبوست يا تهوع منجر شود؛ پس در مورد راههاي جلوگيري از اين موارد، با پزشك خود مشورت كنيد.
چه مقدار آب بايد بنوشم؟
حتي اگر قبل از دوران حاملگي نيز از آن دسته افراد بوده ايد كه همواره بطري آب همراه خود داشته ايد، اكنون كه چند قلو حامله هستيد بايد آب بيشتري بنوشيد. اين كار خصوصا در نيمه دوم حاملگي براي جلوگيري از كم آب شدن بدن ضروري است. زيرا كم آب شدن بدن مي تواند خطر بروز زايمان زودرس را افزايش دهد.
برخي از متخصصين توصيه مي كنند كه روزانه تا يك گالن (برابر با 16 ليوان با حجم تقريبي 250 سي سي) مايعات بنوشيد. البته مي توانيد بخشي از آب مورد نياز بدن خود را از طريق شير يا آب ميوه تامين كنيد، اما آب معمولي بايد بيشترين ميزان نوشيدني شما را تشكيل دهد.
طبيعي است كه دفعات دفع ادرار شما نيز افزايش خواهد يافت، اما اين حسن را هم دارد كه شما متوجه مي شويد كه آيا مايعات به مقدار كافي مصرف مي كنيد يا خير. ادرار شما بايد بسيار كمرنگ باشد؛ در غير اينصورت، بايد ميزان مصرف مايعات را افزايش دهيد.
چقدر بايد ورزش كنم؟
در صورتي كه شما يك خانم سالم و فعال بوده و دوقلو حامله باشيد، تا زماني كه پزشك تائيد كند و ممنوعيتي براي ادامه فعاليت شما در نظر نگيرد، مي توانيد به ورزش در دوران حاملگي ادامه دهيد.
برنامه ورزشي شما بايد آرام، راحت و ملايم باشد. بدن شما (و كودكان شما) ممكن است نتوانند با تمرينهاي سنگين كنار بيايند. گزينه هاي مناسب براي ورزش شامل شنا، پياده روي، آيروبيك آبي، و يوگا (ويژه دوران حاملگي)، هستند.
قبل، در حين و بعد از برنامه ورزشي، مقادير زيادي مايعات مصرف كنيد و در هنگام ورزش (از هر ورزشي كه استفاده مي كنيد) در صورت بروز درد، سرگيجه يا تپش قلب، فورا ورزش را متوقف كنيد.
به خاطر داشته باشيد كه شما چند جنين در شكم خود داريد و حمل همين چند كودك به خودي خود يك ورزش است. در واقع، شايد لازم باشد خودتان را مجبور كنيد كه بيشتر استراحت كنيد.
از بلند كردن و نگه داشتن وزنه، دولا شدن و يا ايستادن، به مدت طولاني و بدون وقفه، خودداري كنيد. اگر كمي از خلاقيت خود استفاده كنيد و البته يك صندلي پايه بلند نيز در آشپزخانه داشته باشيد، حتي مي توانيد آشپزي را هم به صورت نشسته انجام دهيد.
در هر حال، هنگامي كه حاملگي شما به هفته بيست و چهارم رسيد، زمان آن است كه از ورزش خود بكاهيد و انرژي بيشتري را در اختيار كودكانِ خود قرار دهيد. در اين مرحله، بهتر است برنامه ورزشي خود را به پياده روي يا شناي آرام و سبك، آن هم نه به صورت مرتب بلكه هر چند وقت يكبار، محدود كنيد.
در صورتي كه سه كودك يا بيشتر در شكم خود داريد، لازم نيست برنامه ورزشي خاصي را در طول دوران حاملگي خود داشته باشيد. هر از چندگاهي يك پياده روي كوتاه نيز براي شما كافي است؛ نبايد به خودتان فشار بياوريد.
ممكن است پزشك شما در مقطعي از دوران حاملگي توصيه كند كه ورزش را به طور كلي كنار بگذاريد و در تختخواب استراحت كنيد تا خطر بروز زايمان زودرس را كاهش دهيد.
اگر مي خواهيد خودتان به نوزادها شير بدهيد، اين كار را خيلي زود شروع كرده و تا زماني كه در بيمارستان هستيد، از پرسنل آن براي اين كار راهنمايي بخواهيد. اگر در زمينه شيردهي به دوقلوها مشكل يا سوالي داشته باشيد مي توانيد با انجمن ترويج و تغذيه با شير مادر نيز ارتباط بگيريد و از راهنمائي هاي متخصصين آن استفاده كنيد.
در صورتي كه نوزادان شما در بخش مراقبتهاي ويژه نوزادان بوده و هنوز آمادگي تغذيه از راه دهان را ندارند، شما بايد در اين مدت، شير خود را بدوشيد. تا زماني كه در بيمارستان هستيد احتمالا پرسنل بيمارستان به شما آموزشهاي لازم را خواهند داد و زماني كه به خانه مي رويد مي توانيد يكي از انواع شيردوشها را تهيه كنيد.
